Denizci İskandinav savaşçıları ağrılı çürüklerden ve diş apselerinden muzdaripti. Yine de onların diş sağlıkları bazı açılardan bizimkinden daha iyiydi.
Viking Çağı’nın zirvesinde , denizci İskandinav savaşçıları Kuzey Avrupa’da ve ötesinde egemenlik sürüyorlardı. Ancak örneğin Britanya Adaları’nda terör estirirken bile ağızdaki bakterilere karşı mücadeleyi kaybediyorlardı. Görünen o ki, birçok Viking çürüklerden, plak oluşumundan ve diş enfeksiyonlarından muzdaripti ve ağrıyı azaltmak için çeşitli stratejiler uyguladılar.
Vikinglerin diş sağlığını inceleyen birçok çalışma var; bunlardan biri Aralık 2023’te PLOS One dergisinde yayınlandı . Bu çalışma için bir araştırma ekibi, İsveç’teki en eski taş kilisenin bulunduğu Varnhem Manastırı’nın dışında 10. ila 12. yüzyıllar arasında gömülen 171 Viking’in iskelet kalıntılarına baktı .
Göteborg Üniversitesi’nde diş hekimi ve yardımcı araştırmacı olan baş yazar Carolina Bertilsson, esasen her Viking diş setine rutin bir kontrol uyguladı. O ve iki diş hekimliği öğrencisi, parlak bir ışık, yuvarlak bir diş aynası ve yumuşak bir diş fırçası kullanarak toplam 3.293 dişi inceledi ve ardından bulgularını doğrulamak için bazılarının röntgenini çekti.
Viking çocukları arasında, Bertilsson’un “dünyanın en iyi diş sağlığına sahip ülkelerinden biri” olarak adlandırdığı İsveç’te bile, 6 yaşındakilerin yaklaşık yüzde 20’sinin, bugünden çok uzakta, tek bir çürük bile bulamadılar. yaşlılarda zaten bir boşluk oluştu. (Bu oran Amerika Birleşik Devletleri’nde çok daha yüksektir .)
Viking yetişkinleri için ise durum farklıydı. İncelenenlerin yüzde 60’ından fazlasında en az bir çürük vardı ve bir kişide 22 çürük vardı. Bertilsson ve ortak yazarları ayrıca plak ve tartar oluşumunun yanı sıra ağrılı, irin dolu diş apselerine neden olabilecek enfeksiyonlara dair kanıtlar da buldular. Bertilsson, “[Bunların] izlerini 1000 yıl sonra bile görebilirsiniz” diyor.
Otuzlu yaşlarındaki bir Viking kadınının diş enfeksiyonu o kadar şiddetliydi ki, ya solunum yollarını tıkayarak ya da sepsisi tetikleyerek onu öldürmüş olabilir . Bertilsson, “Bugün bile bu ciddi bir durum” diyor. “Antibiyotik kullanmanız gerekiyor. Bazen tedavi olmak için hastaneye gitmeniz gerekir.
Viking Diyeti Diş Hijyeni Açısından Zordu
Bütün bu diş sorunlarına ne sebep oldu? Viking diyeti hatalı olabilir. Ortaçağ İskandinavları et, balık, süt ürünleri, sebzeler ve fındık yiyordu; bunların hepsi genel olarak ağız sağlığına iyi geliyordu. Ama aynı zamanda ekmek, yulaf lapası, bal ve meyveler gibi nişastalı ve tatlı yiyecekler de yiyorlardı ve zamanla kronik diş hastalığına yol açabilecek bira ve bal likörünü de tüketiyorlardı.
Önceki araştırmalar, Danimarka, İskoçya ve İsveç’in Gotland adası da dahil olmak üzere diğer Viking topluluklarının da benzer şekilde çürüklerden muzdarip olduğunu gösteriyor. Öte yandan İzlanda Vikingleri nispeten daha az çürük geliştirmiş gibi görünüyor (yine de aşırı diş aşınması yaşıyorlardı), bunun nedeni muhtemelen daha az izole olan benzerleri kadar fazla nişasta ve doğal şeker yememeleriydi.
Mükemmel hijyenleriyle tanınan Vikingler , bu sorunları öylece halletmediler. Bertilsson’un ekibi, çürük dişleri çektiklerine ve aynı zamanda sıkışmış yiyecek parçalarını çıkarmak için kürdan (kökeni Neandertallere kadar uzanan bir uygulama) kullandıklarına dair kanıtlar buldu. Daha da şaşırtıcı olanı, Bertilsson’un ekibinin Vikinglerin muhtemelen bir enfeksiyonun acısını dindirmek için dişin pulpa odasını kazdığı iki örneği tespit etmesiydi.
Vikinglerin daha önce böyle bir prosedür uyguladığının bilinmediğini ekleyen Bertilsson, “Açıkçası anestezileri yoktu, bu yüzden çok acımış olmalı” diyor.
(Diş sağlığıyla ilgisi olmasa da, bazı Viking erkekleri de muhtemelen bir statü veya moda sembolü olarak ön dişlerine oyuklar açmıştı .)
Ortaçağ Avrupası: ‘Dişler İçin Kötü Bir Zaman’
Vikingler, ortaçağ Avrupalıları arasında diş sorunları yaşama konusunda kesinlikle tek değildi. Delaware Üniversitesi’nde antropoloji alanında yardımcı doçent olan ve antik dişler üzerinde çalışan Sarah A. Lacy, Orta Çağ hakkında “Dişler için çok kötü bir zaman” diyor aslında, insanların ağız sağlığının ilk kez yaklaşık 20.000 yıl önce, son Buzul Çağı’nın zirvesinde , yaşanabilir alanların daralmasının beslenme değişikliklerine neden olduğu dönemde kötüleşmeye başladığını söylüyor. Çok geçmeden bunu ilkel diş hekimliği takip etti; 13.000 yıl kadar önce İtalya’da katranlı diş dolguları kullanılıyordu.
Avcı-toplayıcıların diyetleri nedeniyle genellikle sağlıklı yiyicileri vardı (her ne kadar tatlı meşe palamutlarına düşkün olan günümüz Fas’ında Paleolitik bir grup gibi istisnalar olsa da ). Ancak toplumlar çiftçiliğe geçtiklerinde dişleri genellikle acı çekiyordu ve onları tedavi etmek için ek yollar aramaya başladılar. Örneğin bilim insanları, Pakistan’da yaklaşık 7.500 ila 9.000 yıl önce çürüklerle harap olmuş azı dişlerini delmek için çakmaktaşı aletlerin kullanıldığını iddia ederken , Slovenya’da 6.500 yıllık balmumu diş dolgusunun ortaya çıkarıldığını keşfettiler.
Bu arada, eski Mezopotamyalılar (yanlış bir şekilde) diş çürüklerinden diş kurtlarını suçladılar, eski Mısırlılar ve diğerleri diş macunu kullandılar , eski Etrüskler altın kaplamalar ve diş köprüleri yaptılar ve Çinliler sert kıllı diş fırçasını icat etti. Ancak modern diş hekimliği, Sanayi Devrimi’nin insanların dişlerine zarar veren işlenmiş un ve şeker çağını başlattığı 18. yüzyıla kadar uzanıyor . Lacy, yakın zamana kadar ağız sağlığının “zamanla inişli çıkışlı” olduğunu söylüyor.
Aslında, florürlü diş macunu, diş fırçası, diş ipi ve profesyonel diş hekimliği eksikliğine rağmen, Vikinglerin diş sağlığı, özellikle de çocuklar için, bazı bakımlardan 21. yüzyıl insanınınkini aşıyordu.
