Zamana Direnen Bir Anıt: Tarihsel Arka Plan
Kariye Camii’nin hikayesi 6. yüzyıla kadar uzanır. İlk kilise, Bizans İmparatoru I. Justinianus ve eşi Theodora tarafından yaptırılmıştır. Fakat 557’deki büyük depremde yıkılmış ve tekrar inşa edilmiştir. 1204 yılında Dördüncü Haçlı Seferi sırasında yağmalanan kilise, büyük ölçüde tahrip olmuştur.
13. yüzyılda ise adeta bir rönesans yaşayan Kariye Camii, Bizans aristokratı ve devlet adamı Teodor Metokhites’in önderliğinde onarılmış ve bugünkü muhteşem mozaik ve fresklerle süslenmiştir. Bu dönemde narteks, pareklezyon ve ana mekan gibi yeni bölümler eklenmiş, İncil’den sahneler, azizler, melekler ve imparatorluk ailesini tasvir eden mozaikler ve freskler ile kilise adeta bir sanat eserine dönüştürülmüştür.
Fatih’in Fethi ile Yeni Bir Dönem: Camii Olarak Kullanımı
1453 yılında İstanbul’un fethi ile Kariye Camii de yeni bir döneme girmiştir. Kilise camiye dönüştürülmüş ve Sultan II. Beyazıd döneminde minare ve medrese eklenmiştir. Osmanlı döneminde bazı mozaikler sıvayla kapatılmış ve camiye uygun değişiklikler yapılmıştır.
Müze Dönemi: Sanat Dünyasına Yeniden Kazandırılması
1945 yılında ise Kariye Camii’nin tarihi yeniden keşfedilmiştir. Binadaki sıvaların kazınmasıyla mozaikler ve freskler ortaya çıkarılmış ve 1948 yılında müzeye dönüştürülmüştür. Bu dönemde mozaiklerin ve fresklerin restorasyonu yapılmış ve müzeye birçok eser eklenmiştir. Kariye Müzesi, Bizans sanatının en önemli eserlerinden bazılarını barındıran ve İstanbul’un en çok ziyaret edilen müzelerinden biri haline gelmiştir.
Tartışmalı Kararla Tekrar Cami Olarak Kullanımı
2020 yılında ise Kariye Müzesi’nin tekrar cami olarak ibadete açılması kararı, sanat ve tarih çevreleri tarafından büyük tepkiyle karşılanmıştır. Bu kararın tarihi ve sanatsal açıdan büyük bir kayıp olduğu savunulmuştur.
Günümüzde Kariye Camii:
Günümüzde Kariye Camii, cami ve müze işlevlerini birlikte sürdürmektedir. Ziyaretçiler belirli saatlerde ibadet dışındaki zamanlarda müzeyi gezebilmektedir.
Mozaik ve Freskler: Bizans Sanatının Zirvesi
Kariye Camii’nin en önemli hazinesi, şüphesiz ki Bizans sanatının en güzel örneklerinden biri olarak kabul edilen mozaik ve freskleridir. Bu eserler, sadece dini önemleriyle değil, aynı zamanda sanat ustalıklarıyla da göz kamaştırmaktadır. Mozaiklerde İsa’nın hayatından sahneler, Meryem Ana’nın hayatı, azizler ve melekler tasvir edilmektedir. Fresklerde ise dini ve tarihi sahneler yer almaktadır.
Ziyaret Bilgileri:
Kariye Camii, İstanbul’un en çok ziyaret edilen turistik yerlerinden biridir. Müze kartı ile ücretsiz olarak ziyaret edilebilir. Ulaşım ise tramvay, otobüs ve metro ile kolayca sağlanmaktadır.
Sonuç:
Tarihi boyunca kilise ve cami olarak hizmet vermiş, günümüzde ise müze ve cami işlevlerini birlikte sürdüren Kariye Camii, İstanbul’un en önemli tarihi ve turistik mekanlarından biridir. Muhteşem mozaik ve freskleriyle Bizans sanatının zirvesini temsil eden bu eser, her yıl binlerce ziyaretçiyi ağırlamaktadır.
